"Zorg voor de stad met zorg in de stad"

Met de bouw van een Nieuw Eenheidsziekenhuis verliest Hasselt binnenkort het Jessa Ziekenhuis in zijn stadscentrum. Hasselt neemt hiermee afscheid van een belangrijke (zorg)functie met een stedelijke rol en een grote invloed op de levendigheid en de dynamiek van het stadscentrum. De voorkeur voor een geïsoleerde zorgcampus buiten het stadscentrum kent zeker zijn voorbeelden. Een stad als Kortrijk deed het recent nog voor. Een keuze die haaks lijkt te staan op de nood aan meer stedelijkheid in Vlaanderen. Is er nog een rol voor zorg in de Vlaamse stadscentra?

 

Het ziekenhuislandschap moet veranderen.

Tijdens het recente Grote Verkiezingsdebat over Gezondheid en Welzijn in Gent bleek er veel consensus te bestaan tussen de grootste politieke partijen van Vlaanderen. De politieke leiders pleitten samen voor het clusteren van zorg. Niet elk ziekenhuis moet in de toekomst alle behandelingen kunnen aanbieden. Een niet onlogisch besluit in tijden van slinkende budgetten voor de gezondheidszorg. VZW Jessa Ziekenhuis is vandaag één van de grootste Vlaamse clusterziekenhuizen. Met zijn drie campussen waarvan twee in Hasselt (Virga Jesse en Salvator campus) en één in Herk-de-Stad (Sint-Ursula campus) wil men hét voorkeursziekenhuis zijn binnen een brede regio. Een organisatiemodel dat lijkt te voldoen aan de ambitie tot clustering en een zoektocht naar efficiëntiewinsten. Vanaf 2020 wordt voorzien om de ziekenhuizen ook fysiek te verenigen. De bouw van een eenheidscampus op de huidige Salvatorsite buiten de stad is in volle voorbereiding en zal goed zijn voor een investering van 520 miljoen euro. De vraag wordt niet meer gesteld of deze verandering ook veel ‘stedelijke’ winst zal genereren voor Hasselt als stad.

 

Modelziekenhuis.

Een toekomst op de huidige Virga Jesse campus in het stadscentrum wordt niet meer overwogen. De toekomst of herbestemming van deze site is vandaag geen prioriteit voor het bestuur. Wat ooit in 1960 werd gebouwd als een modelcentrumziekenhuis, is vandaag in zijn oorspronkelijke vorm haast onherkenbaar. De Virga Jesse campus is besmet met een ruimtelijk uitzaaiingsverschijnsel. Een wildgroei, typisch ‘van bij ons’. De site toont een verzameling van ‘oplossingen van het moment’. Het is deel van onze – Vlaamse – cultuur om met weinig vooruitblik onze ruimtelijke behoefte pragmatisch in te willigen. Onschuldig in onze achtertuin, maar bij het Jessaziekenhuis ligt ze wellicht aan de basis van een perceptie van gebrek aan ruimte.

 

Ongevraagd advies.

Een ontwerpend onderzoek leert ons dat de Jessacampus wel degelijk een lang leven gegund is in het centrum van Hasselt. Een studiemodel toont dat na een mogelijk traject van gefaseerde sloop en gestructureerde vervangingsbouw de huidige oppervlakte bijna verdubbeld kan worden. Door het ziekenhuis in de stad te houden kan zijn publieke missie uitbreiden en biedt dit nieuwe stedelijke kansen. Nieuwe functies als een zorghotel, dokterskabinetten, welzijnscentrum, opleidingscentrum of welnessruimte zouden onderdak kunnen krijgen binnen het nieuwe ‘stadsziekenhuis’. Als stedelijk project heeft het de kans om bij te dragen aan de kwaliteit van het publieke domein. Het studiemodel leidt tot een scenario waarbij stad en park vergroten en beide fysiek worden verbonden. Een model met zeven buitenruimten waaromheen het vernieuwde programma wordt georganiseerd. Een verdrievoudiging van het aantal parkeerplaatsen kan ruimschoots een oplossing bieden aan de huidige parkeerdruk in de buurt. Door deze ondergronds te voorzien, onder de nieuwe uitbreidingen, wordt het maaiveld opgeruimd en vergroend.

De Medische Raad van het Jessa ziekenhuis uitte zich onlangs ook ontevreden over de geplande verhuis. De nieuwe locatie zou te klein en onbereikbaar zijn. Dat lijken terechte bezorgdheden. Het vernieuwd en uitgebreid parkeeraanbod zou ook tegemoet kunnen komen aan een belangrijk burgerinitatief dat zich onlangs ontvouwen heeft. De actiegroep ‘red het stadspark’ schreef protest aan tegen de bouwplannen voor een parking onder het stadspark. Het Jessa ziekenhuis is als buur van het stadspark en potentiële gebruiker van de nieuwe parking betrokken bij dit debat. Het gebrek aan participatie werd de Stad niet in dank afgenomen. Het Autonoom Gemeentebedrijf heeft voorlopig de vergunningsaanvraag tijdelijk opgeborgen. Deze problematiek vervalt daar de extra capaciteit aan parking wel degelijk op de eigen site kan voorzien worden.

Kortom, een zorgcampus met een mix aan zorgfuncties en een uitgesproken stedelijke missie is mogelijk. Meer ziekenhuis. Meer zorg. Meer park. Meer stad. Alsnog een onbesproken toekomstperspectief. We durven zorg blijkbaar niet meer stedelijk te programmeren. Al is er ruimte (nodig) voor zorg in de stad!