Perronluifel Spoorpark Oost

Opdracht

De komende jaren werkt de stad Antwerpen aan de aanleg van een verbinding groen Spoorpark tussen de Draakplaats en het Luitenant Naeyaertplein, langs het verhoogde spoor ter hoogte van het voormalige station Antwerpen-Oost. Binnen het projectgebied bevinden zich een aantal waardevolle historische elementen die behouden en geïntegreerd worden in de ontwerpplannen. Het historische spoorplatform ter hoogte van voormalig station Antwerpen Oost vormt zo een belangrijke schakel binnen het Spoorpark. De vrijgekomen ruimte op de spoorbrug van perron 1 en de bedding van voormalige sporen 1 en 2 biedt plaats aan een conflictvrije langzame verkeersverbinding tussen Borgerhout en Zurenborg over de Plantin en Moretuslei. Het voorliggende parkontwerp heeft als ambitie om de luifel op perron 1 te bewaren en te restaureren.

Huidige toestand
Perron 1 is met zijn betonnen boord verhoogd ten opzichte van de voormalige spoorbedding en afgewerkt met een asfaltvloer. Het perron is toegankelijk via de perrontunnel naast het voormalige stationsgebouw. De tunnel bestaat uit een gewapende betonstructuur, waarvan de wanden afgewerkt zijn met een bleek baksteenparement en de vloer met een sobere tegelvloer. De tunnel is vanaf het straatniveau toegankelijk via een trappartij en geeft vervolgens via vijf identieke trappartijen uit op drie bovenliggende perrons. Het trapgat is bovenaan afgeschermd door een geschilderde smeedijzeren balustrade.

De nog overblijvende luifel op perron 1 is een geschilderde geklinknagelde staalstructuur, steunend op een reeks T-vormige kolommen, met als uitzondering de kolommen ter hoogte van de tunnel die ontdubbeld zijn ter hoogte van de trappenpartijen. De T-vormige kolommen zijn aan de voet in latere fase ingewerkt in een betonnen sokkel, ter bescherming tegen vocht. Het vlinderdak wordt ondersteund door drie doorlopende gordingen, bestaande uit identieke vakwerkliggers, en twee gesloten I-liggers op de uiteinden. Deze worden lateraal op hun plaats gehouden door afgeronde consoles, ook op de uiteinden zijn de gordingen afgerond afgewerkt. Daarop dragen houten kepers met houten bebording, waarop een zinkafwerking is aangebracht. De dakranden zijn afgewerkt met een sobere houten kroonlijst en centraal loopt een kilgoot over de gehele lengte van de overkapping.

Ambitie
Spoorerfgoed zoals de perronluifel, de perrons en de verdiepte spoorwegbedding geven identiteit aan de plek. Samen met de kenmerkende ruigheid van de site zijn dit troeven die in het nieuwe ontwerp voor het Spoorpark dienen te worden geaccentueerd. Door de erfgoedelementen in te zetten als identiteitsdragers blijft het geheugen van de plek herkenbaar voor toekomstige generaties. Het is dan ook de ambitie van deze restauratieopdracht om het waardevolle spoorerfgoed op deze plek te herwaarderen en te versterken binnen het ruimtelijk kader dat door het ontwerpteam publiek domein wordt gecreëerd. De bedoeling is om deze plek met haar perrons en verdiepte spoorwegbedding opnieuw te definiëren.

Programma van eisen
De luifel op perron 1 dient integraal te worden gerestaureerd. De volledige luifel wordt nagekeken en ontroest. De flenzen, liggers en ernstig aangetaste kolomvoeten worden hersteld. De bebording wordt gedeeltelijk vervangen en de dakdichting vernieuwd samen met de regenwaterafvoeren. Het geheel wordt nadien corrosiewerend geschilderd.

Het bestaande trapgat wordt afgesloten en dichtgelegd. De trapbalustrade (inclusief fundering/verankering) dient integraal te worden gerestaureerd.

Er werd voortschrijdende betonaantasting van de betonnen tunnel en perronvloeren vastgesteld. Betonaantasting door chlorides kent een exponentieel verloop en dient te worden behandeld. De zone die het meest is aangetast in het verlengde van het trapgat wordt uitgebroken en vervangen door een nieuwe betonplaat. Voor de overige zones wordt lokaal betonherstel voorgeschreven.

Kleinere spoorelementen typerend voor de stationssite zijn bewaard en worden gerestaureerd. In samenspraak met de opdrachtgever worden deze op doordachte plaatsen opnieuw geïntegreerd ter hoogte van de luifel.

Tot slot is het de wens om de historisch luifel aan te stralen met indirecte sfeerverlichting. Er wordt gestreefd naar een kwalitatief lichtbeeld waarbij zowel aandacht is voor het dag- als nachtbeeld.