Klein Rusland Zelzate

Klein-Rusland is één van de kanaaldorpen en -wijken in het Gentse havengebied. De tuinwijk werd tijdens het interbellum als een nieuwe type van samenleving en een nieuwe vorm van sociale woningbouw gerealiseerd. Vanwege haar unieke karakter werd de tuinwijk dan ook opgenomen in de inventaris voor het bouwkundig erfgoed en werden 4 woningen beschermd als relict. Deze wijk ligt stedenbouwkindig echter ook geïsoleerd ten opzichte van de kern van Zelzate en andere woonkernen door de E34-snelweg en -tunnel, de R4-west, het Zeekanaal en omringende bedrijventerreinen.

Over een oplossing voor de bewoners van deze sociale woonbuurt werd er veel en regelmatig gesproken en gestudeerd, maar op het terrein gebeurde er (erg) weinig. De leefkwaliteit gaat er dan ook zienderogen op achteruit en dit in schril contrast met de andere kanaaldorpen.

Alle woningen in de deels architecturaal en stedenbouwkundig zeer waardevolle buurt verkeren in een bouwfysisch middelmatige tot slechte staat. De belangrijkste reden hiervoor is het gebrekkig onderhoud van de woning en de niet goed uitgevoerde toevoegingen voor de bouwfysische verbetering van de experimentele bouwtechniek met asbeton, zoals het plaatsen van de bakstenen voorzetwanden en de ingrepen ter remediëring van het opstijgend vocht. Dit zorgt er voor dat de woningen vandaag vochtig zijn en sterk verwaarloosd.

De combinatie van de ruimtelijk geïsoleerde ligging van de wijk, te midden van infrastructuur en industrie, en de slechte toestand van de woningen maakt dat bijna 1/3 van de 220 woningen op dit ogenblik leegstaan. De wijk veroudert in fors tempo en de sociale cohesie die er tot enkele jaren geleden nog was, is quasi verdwenen. Voor de sociale huisvestings-maatschappij cvba Wonen, die nagenoeg de volledige wijk in eigendom heeft, is dit een acute noodsituatie. De industriële omgeving raakt stilaan gesaneerd en de hinder daarvan voor de bewoners is afgenomen. Ooit was de wijk een toonbeeld van vernieuwende architectuur, een groene tuinwijk.

Broodnodige ingrepen tot woningverbetering of vervanging komen evenwel veel te traag op gang. Redenen daarvoor zijn onder meer de ruimtelijk geïsoleerde ligging die de aantrekkelijkheid om in deze wijk te (komen) wonen naar beneden haalt, de erfgoedwaarde en de onduidelijkheid over (de financiering van) de eventuele restauratie van de woningen, de gewestelijke financieringsvoorwaarden inzake sociale huisvesting en de reservatiestrook voor de E34-verbinding en de havenspoorlijn Zeebrugge-Antwerpen.

Toch is de woonbuurt Klein Rusland een thuis voor ongeveer 250 bewoners. Het is nog steeds een groene tuinwijk en een uniek voorbeeld van de stedenbouwkundige en architecturale ontwikkelingen in de 20ste eeuw. De industriële omgeving raakt stilaan gesaneerd en de hinder daarvan voor de bewoners is gevoelig verminderd.

Op basis van een strategisch ontwerpend onderzoek werden 5 redelijke alternatieven gedefinieerd voor de huidige bewoners van Klein Rusland. De alternatieven situeren zich ofwel binnen de huidige contour van het woongebied op het gewestplan of op een andere locatie binnen de gemeente Zelzate. De eerste 4 alternatieven hebben betrekking op een transformatie van de huidige wijk op de site van Klein Rusland zelf. In alternatief 5 worden mogelijke locaties aangeduid in Zelzate die een antwoord kunnen geven aan de huidige woonbehoefte en de leefbaarheid van Klein Rusland.

Recent werd door de Vlaamse Regering beslist om alternatief 5 verder uit te werken tot voorkeursalternatief. Er zal gezocht worden op welke wijze en op welke termijn waardevol afscheid kan genomen van de huidige wijk en op welke wijze de huidige bewoners een kwalitatieve woonoplossing krijgen binnen het bestaande woongebied van Zelzate. Hierdoor kan het verlaten van de wijk Klein Rusland aanleiding geven voor het versterken van de woonkern Zelzate.